Debiano estas komunumo de disvolvistoj kaj uzantoj kies celo estas krei kaj manteni operaciumon de GNU bazita sur libera programaro antaŭkompilita en simpla formato por multaj maŝinoj kaj por multaj kernoj. Debiano estas la bazo por multaj aliaj distribuaĵoj, inkluzive de Knoppix, Linspire kaj Ubuntu.

Ĝi estas disvolvata sendepende de la entreprenoj, kreata de la uzantoj mem, do ĝi estas sendependa de komercaj bezonoj. Debiano ne vendas sian programaron, sed permesas ke ĉiu senpage elŝutu ĝin de interreto, tamen permesante pluvendi ĝin.

La libro celas helpi la uzanton en la uzado de tiu operaciumo.

Rikordo

Elŝuti per Jigdo

uzanto@komputilo:~$ sudo nano /etc/apt/sources.list

deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster main contrib non-free

deb [arch=amd64] http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib non-free

deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib non-free

## 'Backports' (sudo aptitude install -t buster-backports foo)
# deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian buster-backports main contrib non-free
# deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian buster-backports main contrib non-free

Operaciona sistemo

uzanto@komputilo:~$ cd ~/Elŝutoj

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ nano jigdo-sistemo.txt

https://cdimage.debian.org/debian-cd/current/amd64/jigdo-dvd/SHA512SUMS
https://cdimage.debian.org/debian-cd/current/amd64/jigdo-dvd/SHA512SUMS.sign
https://cdimage.debian.org/debian-cd/current/amd64/jigdo-dvd/debian-10.3.0-amd64-DVD-1.jigdo
https://cdimage.debian.org/debian-cd/current/amd64/jigdo-dvd/debian-10.3.0-amd64-DVD-1.template

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ wget -i ~/Elŝutoj/jigdo-sistemo.txt
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ wget -c -i ~/Elŝutoj/jigdo-sistemo.txt

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ jigdo-lite debian-10-amd64-DVD-1.jigdo
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sha512sum ~/Elŝutoj/SHA512SUMS
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ rm debian-10-amd64-DVD-1.jigdo debian-10-amd64-DVD-1.template
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo fdisk -l
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo fdisk /dev/sdb
o n p Enter Enter Enter y a t L b w
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ df
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo umount /dev/sdb1

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj/sistemo$ sudo mkfs.fat -F 32 -I /dev/sdb1
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo mkfs.ext4 /dev/sdb1

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -o journal_data_writeback /dev/sdb1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -O ^has_journal /dev/sdb1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo e2fsck -f /dev/sdb1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -l /dev/sdb1 | grep features

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ df

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo ddrescue --force ~/Elŝutoj/debian-10-amd64-DVD-1.iso /dev/sdb debian-10-amd64-DVD-1.log
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo dd if=~/Elŝutoj/debian-10-amd64-DVD-1.iso of=/dev/sdb bs=4M status=progress; sync

Mikroprogramaro

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ nano jigdo-mikroprogramaro.txt

https://cdimage.debian.org/cdimage/unofficial/non-free/cd-including-firmware/current/amd64/iso-dvd/SHA512SUMS
https://cdimage.debian.org/cdimage/unofficial/non-free/cd-including-firmware/current/amd64/iso-dvd/SHA512SUMS.sign
https://cdimage.debian.org/cdimage/unofficial/non-free/cd-including-firmware/current/amd64/iso-dvd/firmware-10.3.0-amd64-DVD-1.iso

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ wget -i ~/Elŝutoj/jigdo-mikroprogramaro.txt
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ wget -c -i ~/Elŝutoj/jigdo-mikroprogramaro.txt

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sha512sum firmware-10.3.0-amd64-DVD-1.iso
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo fdisk -l
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo fdisk /dev/sdc
o n p Enter Enter Enter y a t L b w
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ df
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo umount /dev/sdc1

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj/sistemo$ sudo mkfs.fat -F 32 -I /dev/sdc1
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo mkfs.ext4 /dev/sdc1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -o journal_data_writeback /dev/sdc1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -O ^has_journal /dev/sdc1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo e2fsck -f /dev/sdc1
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo tune2fs -l /dev/sdc1 | grep features

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ df

uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo ddrescue --force ~/Elŝutoj/firmware-10.3.0-amd64-DVD-1.iso /dev/sdc firmware-10.3.0-amd64-DVD-1.log
aŭ
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ sudo dd if=~/Elŝutoj/firmware-10.3.0-amd64-DVD-1.iso of=/dev/sdc bs=4M status=progress; sync

Agordoj

APT

uzanto@komputilo:~$ sudo nano /etc/apt/sources.list

deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster main contrib non-free

deb [arch=amd64] http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://security.debian.org/debian-security buster/updates main contrib non-free

deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib non-free
deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian/ buster-updates main contrib non-free

## 'Backports' (sudo aptitude install -t buster-backports foo)
# deb [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian buster-backports main contrib non-free
# deb-src [arch=amd64] http://deb.debian.org/debian buster-backports main contrib non-free

uzanto@komputilo:~$ sudo apt-get install aptitude
uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude update
uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude upgrade

Dato kaj tempo

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install ntpdate
uzanto@komputilo:~$ sudo nano /etc/default/ntpdate

# The settings in this file are used by the program ntpdate-debian, but not
# by the upstream program ntpdate.

# Set to "yes" to take the server list from /etc/ntp.conf, from package ntp,
# so you only have to keep it in one place.
NTPDATE_USE_NTP_CONF=yes

# List of NTP servers to use  (Separate multiple servers with spaces.)
# Not used if NTPDATE_USE_NTP_CONF is yes.
NTPSERVERS="0.debian.pool.ntp.org 1.debian.pool.ntp.org 2.debian.pool.ntp.org 3.debian.pool.ntp.org"

# Additional options to pass to ntpdate
NTPOPTIONS=""

uzanto@komputilo:~$ date
uzanto@komputilo:~$ sudo hwclock —show

Montri diferencon:

uzanto@komputilo:~$ sudo ntpdate-debian

Unuobla sinkronigi:

uzanto@komputilo:~$ sudo ntpdate-debian -bs

Kopii tempon el sistema horloĝo en programan horloĝon:

uzanto@komputilo:~$ sudo hwclock —systohc

aŭ

Kopii tempon el programa horloĝo en sisteman horloĝon:

uzanto@komputilo:~$ sudo hwclock —hctosys

uzanto@komputilo:~$ sudo systemctl restart ntp
uzanto@komputilo:~$ sudo systemctl status ntp

Aplikaĵoj

Komanda linio fasado

jigdo-file

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install jigdo-file

wget

uzanto@komputilo:~$ wget -r -k -l 7 -p -E -nc https://eo.wikipedia.org/wiki/Debiano

-c ------------------- daŭrigi alŝuti
-O nova_namo --------- nova namo
--limit-rate=500K ---- limi rapidon
--tries=100 ---------- provoj


uzanto@komputilo:~$ nano dosiero.txt
https://www.XXXXXXXXX.com/dosiero.iso
https://www.XXX.org/dosiero.png
https://www.XXXXXXX.net/dosiero.flac


uzanto@komputilo:~$ wget -i dosiero.txt

htop

apertuim

Lingvistika programo kaj aŭtomata traduka sistemo. Tradukisto "Apertium".


uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install apertium apertium-eo-en


uzanto@komputilo:~$ echo "Kiel ci nomiĝas?" | apertium -a eo-en
uzanto@komputilo:~$ echo "What is your name?" | apertium -a en-eo

uzanto@komputilo:~$ apertium eo-en /dosierujo/Esperanto_teksto_dosiero.txt
uzanto@komputilo:~$ apertium en-eo /dosierujo/angla_teksto_dosiero.txt

dict

Vortaro kaj tradukisto

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install dict dictd dict-freedict-epo-eng

espeak-ng


Parola sintezo

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install espeak-ng

uzanto@komputilo:~$ espeak-ng --voices=variant
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -veo+Storm "La libro estus legita se ĝi estus ricevita." -w /dosierujo/dosierujo/nova_dosiero.flac
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -vla+steph "Salve, diceo."
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -ven+f3 "Hello, I am speak."
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -ven+croak "Hello, I am speak."
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -ven+whisper "Hello, I am speak."
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -ven+Storm "Hello, I am speak."
uzanto@komputilo:~$ espeak-ng -vru+Storm -f /dosierujo/dosierujo/dosiero.txt -w /dosierujo/dosierujo/nova_dosiero.flac

testdisk

uzanto@komputilo:~$ photorec /version
uzanto@komputilo:~$ sudo photorec /dosierujo/dosierujo/riparprotokolo.log /dosierujo/dosierujo/dosiero.debug /dosierujo/dosierujo/dosuerujo_por_novajn_dosierojn /dosierujo/dosiero.dd
uzanto@komputilo:~$ sudo photorec /dosierujo/dosierujo/riparprotokolo.log /dosierujo/dosierujo/dosiero.debug /dosierujo/dosierujo/dosuerujo_por_novajn_dosierojn /dosierujo/dosiero.e01
uzanto@komputilo:~$ sudo photorec /dosierujo/dosierujo/riparprotokolo.log /dosierujo/dosierujo/dosiero.debug /dosierujo/dosierujo/dosuerujo_por_novajn_dosierojn /dev/sdb

ffmpeg

Sonregistraĵo
Informo pri sono:
uzanto@komputilo:~$ pacmd list-sources | grep -e 'index:' -e 'name:' -e device.string

    index: 0
        name: alsa_output.pci-0000_00_1b.0.analog-stereo.monitor
                device.string = "0"
    * index: 1
        name: alsa_input.pci-0000_00_1b.0.analog-stereo
                device.string = "front:0"

index = -i

Mikrofono
uzanto@komputilo:~/Elŝutoj$ ffmpeg -f pulse -ac 2 -i 1 ~/Elŝutoj/nova_dosiero.flac

Interna sono
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -f pulse -ac 2 -i 0 '/dosierujo/nova_dosiero.flac'

Testi parolantojn
uzanto@komputilo:~$ speaker-test -c 2 -f 48000 -F S32_BE -t pink -l 2 -X




Video


uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -c:v libx264 -i -c:a libopus '~/Videoj/Cetera/nuna.mkv' '~/Videoj/Cetera/nova.mkv'
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -i '/dosierujo/nuna_dosiero.vob' -c:v libx264 -qp 0 -preset veryslow -c:a flac -ac 6 '/dosierujo/nova_dosiero.mkv'

Tranĉi de 01:19:00; Daŭri 5 min 10 sek
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -ss 01:19:00 -t 00:05:10 -i '/dosierujo/nuna_video.xxx' '/dosierujo/nova_video.mkv'

Lumdiskego elŝiro
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -i '/dosierujo/nuna_dosiero.vob' -c:v libx264 -qp 0 -preset veryslow -c:a flac -ac 6 '/dosierujo/nova_dosiero.mkv'

BluRay elŝiro
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -i '/dosierujo/nuna_dosiero.m2ts' -c:v libx264 -qp 0 -preset veryslow -c:a flac '/dosierujo/nova_dosiero.mkv

Tranĉo
uzanto@komputilo:~$ ffmpeg -i '/dosierujo/nuna_dosiero.mkv' -c:v copy -c:a copy -vf crop=720:347:0.67 '/dosierujo/nova_dosiero.mkv'

foremost

uzanto@komputilo:~$ nano /usr/local/etc/foremost.conf
uzanto@komputilo:~$ sudo foremost -t pdf,jpg -T -v -Q -o ~/dosierujo -i /dev/sdb

gddrescue

uzanto@komputilo:~$ sudo ddrescue /dev/sdb ~/Elŝutoj/dosiero.dd ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log
aŭ
uzanto@komputilo:~$ sudo ddrescue /dev/sdb /dev/sdc ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log

uzanto@komputilo:~$ sudo ddrescue -n -b2048 /dev/cdrom ~/Elŝutoj/dosiero.dd ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log
uzanto@komputilo:~$ sudo ddrescue -d -r1 -b2048 /dev/cdrom ~/Elŝutoj/dosiero.dd ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log

uzanto@komputilo:~$ sudo ddrescue --retrim --max-retries=2 --verbose /dev/sdc ~/Elŝutoj/dosiero.dd ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log
aŭ
uzanto@komputilod:~$ sudo ddrescue --direct --max-retries=2 --verbose /dev/sdc ~/Elŝutoj/dosiero.dd ~/Elŝutoj/riparprotokolo.log

dd

fari permutaĵon
uzanto@komputilo:~$ sudo dd if=/dev/zero of=/dosierujo/dosiero_nomo bs=512 count=32000 (16 GiB)

uzanto@komputilo:~$ sudo dd if=/dev/zero of=/dosierujo/dosiero_nomo bs=4096 count=32000 (128 GiB)

uzanto@komputilo:~$ sudo chmod 600 /dosierujo/dosiero_nomo
uzanto@komputilo:~$ sudo mkswap /dosierujo/dosiero_nomo
uzanto@komputilo:~$ sudo swapon /dosierujo/dosiero_nomo

kopii diskon al alia disko
uzanto@komputilo:~$ sudo dd if=/dev/nuna_disko of=/dev/nova_disko conv=noerror,sync

kopii diskon al ekzakta kopio de dosiero
uzanto@komputilo:~$ sudo dd if=/dev/nuna_disko of=/nova_dosiero.iso conv=noerror

kopii diskon al dosiero
uzanto@komputilo:~$ sudo dd if=/dev/cdrom of=/nova_dosiero.iso

nano

Anstataŭigi: ---- Ctrl + \
Konservi: ------- Ctrl + o
Forlasi --------- Ctrl + x

uzanto@komputilo:~$ sudo nano /etc/nanorc
...
set speller "aspell -x -c"
set speller "myspell -x -c"
set speller "hunspell -x -c"
...


uzanto@komputilo:~$ nano -s hunspell ~/dosierujo/dokumento.txt

trickle

Limo rapidecon (elŝuto / alŝuto)
-d -------- limigi elŝuton
-u -------- limigi alŝuton
firefox --- la apliko havas limojn
8 --------- 8 KB/s = 64 kb/s

uzanto@komputilo:~$ trickle -d 8 -u 8 firefox-esr

vnstat

iproute2

iftop

pwgen

cmus

rtorrent

mount

Linukso-gastiganto povas munti bildojn kreitajn kun kruda formato
uzanto@komputilo:~$ sudo mount -o loop,offset=32256 /dosierujo/dosierujo/bildo.img /mnt/dosierujo

Malrigida disko
uzanto@komputilo:~$ sudo mount -o loop -t msdos /dosierujo/dosierujo/bildo.iso /mnt/dosierujo

Codoromo
uzanto@komputilo:~$ sudo mount -o loop -t iso9660 /dosierujo/dosierujo/bildo.iso /mnt/dosierujo

shntool

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install shntool
uzanto@komputilo:~$ shnsplit -f ~/dosierujo/dosiero.cue -t "%n %t" ~/dosierujo/dosiero.ape


uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install cuetools flac
uzanto@komputilo:~$ shnsplit -f '~/dosierujo/dosiero.cue' -o flac -t "%a %n %p %t" '~/dosierujo/dosiero.flac'

find

uzanto@komputilo:~$ find /media/arturo/DISKO -type f -name "*.png" -exec cp {} '/home/arturo/Elŝutoj' \;

tmux

uzanto@komputilo:~$ tmux -u

vlock

uzanto@komputilo:~$ vlock -a

MuseScore

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install musescore musescore-general-soundfont-lossless

Ludoj

XaoS

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install xaos

Dust Racing 2D

uzanto@komputilo:~$ sudo aptitude install dustracing2d
uzanto@komputilo:~$ dustrac-game