Pola/Gramatiko/Vortfarado

El Vikilibroj

Prefiksoj[redakti]

Prefikso Verba signifo Substantiva/adjektiva/adverba signifo
do- aldono novan ion al ekzistan ion; finen al
na- intenso, sur surfacon sur
nad- redukto aŭ pliigo de rimedo de io, ago kun malforta pliiga intenseco kun pli alireblaj partoj, ago en supra parto de io; realizo de spaca proksimo kun emfazo sur fakto, ke ago okazas, kiam momento estas ĝusta aŭ malĝusta super-, pli alta
o-, ob(e)- ĉirkaŭ, pri, plene aŭ mise, sur fizikan obstrukcon ĉirkaŭ, pri
od(e)- malfaro, foriro, forigo, denove, reen devenanta el, iranta de
po- multobla plenumita ago, plenumita verbo pri movo, malaltintensa ago post, ĉe, apud, apude
pod- supren, proksimen/al, kaŝe/ŝtele sub, ĉe, apud, subordigita
pra- praeco
prze- tra, trans, antaŭ, mise, tro, tre tre
przed- antaŭ
przeciw- kontraŭ
przy- al ĉe, apud
roz- disseparo, disdono, divido, en malsamajn direktojn, pliigo de grandeco aŭ intenseco, elĉerpigo de rimedoj, forigo ion limigantantan movojn
u- flanken, malpliigo, forigo, ago malgraŭ malfacileco
w- internen
współ- kunado
wy- eksteren, plena kompletigo el-, pro-
z- plenumo, kunado, kun vortoj pri movo suben/flanken.
za- atingo de efiko de ago, plenumo, kaŝo, fariĝo por, poste, eko malantaŭ

Ekzemploj

  1. dać - doni; dawać - esti donanta
    1. dodać - aldoni; dodawać - esti aldonanta
    2. nadać - konferi, transmiti, sendi; nadawać - esti konferanta, esti transmitanta, esti sendanta
    3. oddać - redoni; oddawać - esti redonanta
    4. poddać - meti, provi, kapitulaciigi; poddawać - esti metanta, esti provata, esti kapitualaciiganta
      1. poddać się - kapitulacii, rezigni; poddawać się - esti kapitulacianta, esti rezignanta
    5. rozdać - disdoni; rozdawać - esti disdonanta
    6. wydać - eldoni, spezi; wydawać - esti eldonanta, esti elspezanta
    7. prze- (antaŭ/trans) + dać
      1. sprzedać - vendi; sprzedawać - esti vendanta
      2. wyprzedać - elvendi; wyprzedawać - esti elvendanta
  1. iść - esti iranta; chodzić - iradi
    1. dojść - finen iri; dochodzić - finen esti iranta
    2. obejść - ĉirkaŭiri; obchodzić - esti ĉirkaŭanta
    3. odejść - foriri; odchodzić - esti foriranta
    4. pójść - iri (plenumi iron); pochodzić - multoble iri
    5. wejść - eniri; wchodzić - esti eniranta
    6. wyjść - eliri; wychodzić - esti eliranta
    7. zejść - suben iri; schodzić - suben esti iranta
  1. jeść - manĝi; jadać - manĝadi
    1. objeść (się) - tromanĝi; objadać (się) - esti tromanĝanta
    2. podjeść - manĝeti, manĝi inter manĝoj; podjadać - esti manĝetanta, esti manĝi inter manĝoj
    3. pojeść - malrapide manĝi; pojadać - malrapide esti manĝanta
    4. przejeść (się) - tromanĝi; przejadać (się) - esti tromanĝanta
    5. wyjeść - elmanĝi; wyjadać - esti elmanĝanta
    6. zjeść - manĝi (plenumi manĝon); zjadać - manĝadi

Finaĵoj/Sufiksoj[redakti]

Generalaj[redakti]

Finaĵo Derivaĵaj formoj de ĉi tio Klarigo
-acz ilo, profesio, plenumanto
-ak profesio, ilo
-al profesio
-arka -alka ilo, profesio en ingenro
-arz -erz profesio, plenumanto, aro, aĵo
-adło -idło, -ydło, -tro ilo
-al (s = ch)-al profesio, aŭgmentativo
-anie -enie, -ienie, -cie gerundio
-anin ano, civitano, loĝanto
-as ulo kun donita eco; finaĵo estanta iom ofenda
-ca (ina) -czyni profesio, plenumanto
-ciel profesio, plenumanto
-czyk civitano, loĝanto
-ek -ik profesio, plenumanto
-elec -lec profesio, plenumanto
-ica ino, aĵo
-iec ulo kun donita eco
-ież aro, ismo, kredo
-ior aŭgmentativo
-ka ino, ina diminutivo
-nia -arnia, -alnia, -elnia loko, ejo
-nik ilo
-isko loko, ejo
-ość eco, trajto
-ota eco, trajto
-owiec profesio, plenumanto
-ówka aĵo
-sko -isko aŭgmentativo
-stwo -ctwo, -dztwo aro, ismo, kredismo
-uch -ucho ulo kun donita eco
-unek -ynek aĵo de aktiveco[1]
-awo -iwo, -ywo aĵo

Adjektivaj, adverbaj[redakti]

Sufikso Aliformoj Klarigo
-ast- -ist-, -yst- aparteno, simileco
-at- havo de eco
-aw- -iw-, -yw- emo
-ł- fariĝo ekde estinteco
-n- difino al io, porto de eco, tio ĉi estas aldonata post -ik-/-yk- ekzemple: magikmagiczny, muzykamuzyczny, panikapaniczny
-ow- deveno
-sk- deveno de loko, havo

Referencoj[redakti]

  1. La sufikso estas ankaŭ en vortoj devenantaj el la germana: gatunek (specio), rynek (merkato), trunek (drinkaĵo).