Pola/Gramatiko/Vortfarado
Aspekto
Prefiksoj
[redakti]Prefikso | Verba signifo | Substantiva/adjektiva/adverba signifo |
---|---|---|
do- | aldono novan ion al ekzistan ion; finen | al |
na- | intenso, sur surfacon | sur |
nad- | redukto aŭ pliigo de rimedo de io, ago kun malforta pliiga intenseco kun pli alireblaj partoj, ago en supra parto de io; realizo de spaca proksimo kun emfazo sur fakto, ke ago okazas, kiam momento estas ĝusta aŭ malĝusta | super-, pli alta |
o-, ob(e)- | ĉirkaŭ, pri, plene aŭ mise, sur fizikan obstrukcon | ĉirkaŭ, pri |
od(e)- | malfaro, foriro, forigo, denove, reen | devenanta el, iranta de |
po- | multobla plenumita ago, plenumita verbo pri movo, malaltintensa ago | post, ĉe, apud, apude |
pod- | supren, proksimen/al, kaŝe/ŝtele | sub, ĉe, apud, subordigita |
pra- | praeco | |
prze- | tra, trans, antaŭ, mise, tro, tre | tre |
przed- | antaŭ | |
przeciw- | kontraŭ | |
przy- | al | ĉe, apud |
roz- | disseparo, disdono, divido, en malsamajn direktojn, pliigo de grandeco aŭ intenseco, elĉerpigo de rimedoj, forigo ion limigantantan movojn | |
u- | flanken, malpliigo, forigo, ago malgraŭ malfacileco | |
w- | internen | |
współ- | kunado | |
wy- | eksteren, plena kompletigo | el-, pro- |
z- | plenumo, kunado, kun vortoj pri movo suben/flanken. | |
za- | atingo de efiko de ago, plenumo, kaŝo, fariĝo por, poste, eko | malantaŭ |
Ekzemploj
- dać - doni; dawać - esti donanta
- dodać - aldoni; dodawać - esti aldonanta
- nadać - konferi, transmiti, sendi; nadawać - esti konferanta, esti transmitanta, esti sendanta
- oddać - redoni; oddawać - esti redonanta
- poddać - meti, provi, kapitulacigi; poddawać - esti metanta, esti provata, esti kapitualaciiganta
- poddać się - kapitulaci, rezigni; poddawać się - esti kapitulacianta, esti rezignanta
- rozdać - disdoni; rozdawać - esti disdonanta
- wydać - eldoni, spezi; wydawać - esti eldonanta, esti elspezanta
- prze- (antaŭ/trans) + dać
- sprzedać - vendi; sprzedawać - esti vendanta
- wyprzedać - elvendi; wyprzedawać - esti elvendanta
- iść - esti iranta; chodzić - iradi
- dojść - finen iri; dochodzić - finen esti iranta
- obejść - ĉirkaŭiri; obchodzić - esti ĉirkaŭanta
- odejść - foriri; odchodzić - esti foriranta
- pójść - iri (plenumi iron); pochodzić - multoble iri
- wejść - eniri; wchodzić - esti eniranta
- wyjść - eliri; wychodzić - esti eliranta
- zejść - suben iri; schodzić - suben esti iranta
- jeść - manĝi; jadać - manĝadi
- objeść (się) - tromanĝi; objadać (się) - esti tromanĝanta
- podjeść - manĝeti, manĝi inter manĝoj; podjadać - esti manĝetanta, esti manĝi inter manĝoj
- pojeść - malrapide manĝi; pojadać - malrapide esti manĝanta
- przejeść (się) - tromanĝi; przejadać (się) - esti tromanĝanta
- wyjeść - elmanĝi; wyjadać - esti elmanĝanta
- zjeść - manĝi (plenumi manĝon); zjadać - manĝadi
Finaĵoj/Sufiksoj
[redakti]Generalaj
[redakti]Finaĵo | Derivaĵaj formoj de ĉi tio | Klarigo |
---|---|---|
-acz | ilo, profesio, plenumanto | |
-ak | profesio, ilo | |
-al | profesio | |
-arka | -alka | ilo, profesio en ingenro |
-arz | -erz | profesio, plenumanto, aro, aĵo |
-adło | -idło, -ydło, -tro | ilo |
-al | (s = ch)-al | profesio, aŭgmentativo |
-anie | -enie, -ienie, -cie | gerundio |
-anin | ano, civitano, loĝanto | |
-as | ulo kun donita eco; finaĵo estanta iom ofenda | |
-ca | (ina) -czyni | profesio, plenumanto |
-ciel | profesio, plenumanto | |
-czyk | civitano, loĝanto | |
-ek | -ik | profesio, plenumanto |
-elec | -lec | profesio, plenumanto |
-ica | ino, aĵo | |
-iec | ulo kun donita eco | |
-ież | aro, ismo, kredo | |
-ior | aŭgmentativo | |
-ka | ino, ina diminutivo | |
-nia | -arnia, -alnia, -elnia | loko, ejo |
-nik | ilo | |
-isko | loko, ejo | |
-ość | eco, trajto | |
-ota | eco, trajto | |
-owiec | profesio, plenumanto | |
-ówka | aĵo | |
-sko | -isko | aŭgmentativo |
-stwo | -ctwo, -dztwo | aro, ismo, kredismo |
-uch | -ucho | ulo kun donita eco |
-unek | -ynek | aĵo de aktiveco[1] |
-awo | -iwo, -ywo | aĵo |
Adjektivaj, adverbaj
[redakti]Sufikso | Aliformoj | Klarigo |
---|---|---|
-ast- | -ist-, -yst- | aparteno, simileco |
-at- | havo de eco | |
-aw- | -iw-, -yw- | emo |
-ł- | fariĝo ekde estinteco | |
-n- | difino al io, porto de eco, tio ĉi estas aldonata post -ik-/-yk- ekzemple: magik → magiczny, muzyka → muzyczny, panika → paniczny | |
-ow- | deveno | |
-sk- | deveno de loko, havo |
Referencoj
[redakti]- ↑ La sufikso estas ankaŭ en vortoj devenantaj el la germana: gatunek (specio), rynek (merkato), trunek (drinkaĵo).