Leciono 6: Lokaj vortoj. Prepozicioj sama, tan, poka.

Lernindaj vortoj

Substantivoj, verboj, adjektivoj

anpa - grundo; malalto, malsupro; malaltigi, venki
insa - interno; ventro
monsi - malantaŭo; dorso, pugo
sewi - alta, supera; supro; ĉielo

Prepozicioj (plej ofte)

sama - sama, simila (al)
tan - kialo, motivo; pro, ĉar
poka - flanko; apud, proksima al, kun

anpa, insa, monsi, kaj sewi

Tiuj vortoj aspektas kiel prepozicioj, sed ili estas substantivoj; por montri tiujn direktajn rilatojn, oni devas uzi alian verbon/prepozicion (tipe lon aŭ tawa) kun ili.

ona li lon sewi mi. - Li estas ĉe mia supro. = Li estas super mi.
pipi li tawa anpa mi. - La insekto rampas sub min.
moku li lon insa mi. - Manĝo estas en mi.
len li lon monsi mi. - Vestoj estas malantaŭ mi.

En tiuj frazoj mi modifas la substantivojn; do sewi mi estas "la regiono supre de mi", insa mi estas "la internaj partoj de mi", ktp. Aliaj uzoj:

ona li anpa e jan utala. - Li venkis la militiston.
monsi ona li pakala. - Lia dorso vundiĝis.
insa mi li seli. - Fajron sentas mi interne. aŭ: Mi febras.

sama

sama povas esti aŭ prepozicio, substantivo, aŭ adjektivo.

jan ni li sama mi. - Tiu ulo similas al mi.
ona li lukin sama pipi jaki. - Li aspektas kiel blato.
sama li ike. - Sameco estas malbona.

tan

En ĉi tiu leciono ni nur ekrigardos ĉi tiun prepozicion; aliajn uzojn ni studos pli poste.

mi tawa tomo tan ni: mi wile moku. - Mi iras hejmen pro tio: mi volas manĝi.

poka

poka povas roli kiel substantivo, adjektivo aŭ prepozicio.

poka kiel substantivo aŭ adjektivo

Uziĝas same kiel anpa, insa, monsi, kaj sewi. Jen:

ona li lon poka mi. - Li estas ĉe mia flanko (apud mi).
poka telo - flanko (de) akvo; marbordo, strando
jan poka - najbaro, proksimulo, apudulo

poka kiel prepozicio

Malkiel anpa kaj aliaj tiaj vortoj, oni povas uzi poka ankaŭ kiel prepozicio. La sekvaj paraj frazoj same signifas, sed konstruiĝas iom malsame:

mi moku poka jan pona mi. - Mi manĝas kun mia amiko.
mi moku lon poka pi jan pona mi. - Mi manĝas flanke de mia amiko.

mi utala e jan ike poka jan nasa. - Mi luktis kontraŭ malamiko kun ebriulo.
mi utala e jan ike lon poka pi jan nasa. - Mi luktis kontraŭ malamiko apud ebriulo.

(Por la uzo de pi, vidu Lecionon 10.)